VBHC in de GGZ

Het mooie aan Value-based Health Care (VBHC) is dat de belangen van de patiënt, zorgaanbieder en zorgfinancier op één lijn liggen. Daarmee heeft Michael Porter, gedachtevader van VBHC, het onmogelijke voor elkaar gekregen.

Value that matters to the patient’ is het belangrijkste principe binnen VBHC, aldus Porter. Deze waarde wordt binnen de somatische zorg nauwelijks geregistreerd, laat staan dat erop wordt gestuurd. Hoe complex is het meten van de patiëntwaarde van behandelingen binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) eigenlijk? Is het meten van deze waarde bij een knieoperatie eenvoudiger dan bij een depressiebehandeling?

GGZ geschikt voor VBHC door de vele metingen
Voor velen is het onbekend dat de patiëntwaarde al volop wordt gemeten binnen de GGZ. Daarmee is aan een belangrijke voorwaarde van VBHC voldaan. Bij meer dan de helft van de miljoen behandelingen is er een voor- en nameting beschikbaar. Er wordt nauwkeurig gemeten met gevalideerde instrumenten, daarbij rekening houdend met het type zorg en de verschillende doelen die daarmee samenhangen. En de meetinstrumenten worden veelal ingevuld door de patiënten zelf!

Van focus op volume naar focus op waarde

Hoe komen zorgaanbieder en zorgfinancier tot een overeenkomst waarin kwaliteit en patiëntwaarde centraal staan? Het Nederlandse zorgstelsel is namelijk ingericht op het inkopen van trajecten. Wordt er om productie gevraagd, dan leveren de zorgaanbieders die. Hoe anders zou het zijn als er om patiëntwaarde wordt gevraagd?

Value-based Health Care is geen zero-sum game
De huidige wijze van zorg financieren is een zero-sum game: wat de ene partij krijgt, krijgt de ander niet. VBHC vergt een andere kijk op de omgang tussen zorgaanbieder en zorgfinancier. Zij moeten elkaar vertrouwen en naast elkaar staan. Dat vergt tijd, maar als zij samen buiten de gebaande paden naar het gehele zorgtraject kijken, is er voor de patiënt, zorgaanbieder én zorgfinancier veel winst te behalen.

Shared savings
In het geval van shared savings proberen zorgaanbieder en zorgfinancier samen de totale zorgkosten van de financier te verminderen. De besparing wordt vervolgens tussen beide partijen gedeeld.

Binnen de verslavingszorg vinden zorgaanbieder en zorgfinancier elkaar bij het verminderen van terugval. Terugval is voor de financier een aanzienlijke kostenpost, omdat deze vaak resulteert in een nieuwe behandeling, dus nieuwe kosten. Wanneer de aanbieder beter in staat is om terugval te verminderen, profiteert de patiënt en spaart de financier een nieuwe behandeling uit. Het verschil in zorgkosten kan worden gedeeld tussen zorgaanbieder en zorgfinancier.

In onderstaande tabel ziet u een voorbeeld. Door een aanbieder te kiezen met minder terugval die voortaan meer behandelingen mag doen, dalen de totale zorgkosten van de financier met €30.000.

VBHC winst

Breng uitkomsten in kaart

De basis van VBHC is de waarde die relevant is voor de patiënt. Hoe breng je deze in kaart? Binnen de GGZ worden effecten structureel gemeten met Routine Outcome Monitoring (ROM). Patiënten vullen zelf gevalideerde vragenlijsten in die bijvoorbeeld iets zeggen over hun klachten. Door dit te combineren met trajectinformatie en patiëntkenmerken kunnen relevante behandeleffecten worden bepaald die als basis dienen voor VBHC. Hieronder omschrijft Sander de Vos, wetenschappelijk onderzoeker en projectleider ROM, hoe hij met InfinitCare uitkomsten in kaart bracht bij Stichting Human Concern, een specialistische GGZ-instelling voor de behandeling van eetstoornissen.

Het belang van data en leren door vergelijken in de behandeling van eetstoornissen

De behandeling van eetstoornissen is complex. Onderzoek naar de werkzaamheid van behandelingen laat slechts beperkte verschillen zien tussen behandelmogelijkheden. In de praktijk zien we dat drie van de vier patiënten die zich bij ons aanmelden eerder en meestal meerdere malen behandeld zijn. Patiënten hebben dan gemiddeld al tien jaar een eetstoornis. Een deel van deze patiënten wordt al dan niet gedwongen opgenomen in het ziekenhuis vanwege somatische complicaties en een deel overlijdt uiteindelijk. De eetstoornis anorexia nervosa heeft het hoogste overlijdensrisico van alle psychische stoornissen. Het is duidelijk dat we als werkveld nog onvoldoende weten hoe we deze patiënten beter kunnen helpen. Lees meer>> 

Is het wel een sprong in het diepe?

Financiering op basis van kwaliteit vergt niet alleen een andere omgangsvorm tussen zorgaanbieder en zorgfinancier. Beide partijen zijn van oudsher gewend om in termen van volume te denken, hebben alleen ervaring met die vorm van financiering en vertalen moeiteloos wijzigingen in de zorg door naar verschillen in de hoogte van de vergoeding.

VBHC Sprong in het diepe

Hoe anders is dat bij kwaliteit? De zorgaanbieder vraagt zich bezorgd af of de inkomsten bij een dergelijke financiering niet veel lager zijn en de zorgfinancier vreest voor mogelijke tegenvallers, mocht blijken dat de uitkomsten ineens veel hoger uitvallen. Maar moet het een sprong in het diepe zijn?

Nee, dat is onnodig! Het is mogelijk om nu al scenario’s te maken op basis van de huidige volume- en kwaliteitsmetingen. Kwantificeer bijvoorbeeld op basis van de huidige productie onder welke condities uitkomsten dezelfde vergoeding genereren als volume. Neem dat als uitgangspunt voor het nieuwe jaar en eenzelfde productie levert eenzelfde vergoeding op. Natuurlijk zijn er ook mogelijkheden om gradueel over te stappen naar een financiering op basis van kwaliteit.

Value-based Health Care bij gemeenten

De jeugdhulp en Jeugd-ggz zijn in 2015 gedecentraliseerd en conform de Jeugdwet ondergebracht bij gemeenten. Waar zorgaanbieders eerder gefinancierd werden door een handvol zorgverzekeraars, hebben zij nu te maken met tientallen, soms honderden gemeenten. Hierdoor zien we vele vormen van inkoop ontstaan.

Gelukkig is er wel consensus over de uitkomsten die relevant zijn voor de jeugdhulp. Die zijn gebaseerd op de geharmoniseerde uitkomsten zoals vastgesteld door het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) en omarmd door de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Het gaat dan om uitval, cliënttevredenheid en doelrealisatie.

Onderdeel van de Jeugdwet is de verplichting voor gemeenten om aan te geven welke resultaten zij willen bereiken, welke criteria zij hanteren om resultaten te meten en welke (uitkomst)criteria zij hanteren naar aanbieders. Deze uitkomsten dienen jaarlijks gerapporteerd te worden aan de gemeenteraad.

Belang voor zorgaanbieders

Het belang voor zorgaanbieders om uitkomsten in de jeugdhulp in kaart te brengen, is groter dan ooit.
Gemeenten hebben dit contractueel vastgelegd. Enkele regio’s baseren hun vergoeding nu al op deze uitkomsten en andere gemeenten hebben aangekondigd dit over te nemen vanaf 2018. Waar zorgverzekeraars nog voorzichtig zijn met de implementatie van Value-based Health Care hebben enkele gemeenten dit concept al geïntroduceerd!

Zorgaanbieders die actief zijn binnen de jeugdhulp, zoals impegno, worden met VBHC voor het eerst geconfronteerd met een financiële stimulans om te leren van resultaten en zorg te verbeteren. Maurice Navarro, manager bedrijfsvoering Jeugdhulp bij impegno, zag op tegen de enorme klus om resultaten betrouwbaar en op de juiste wijze in kaart te brengen. “Om die reden hebben wij SAM Jeugdhulp bij InfinitCare afgenomen. Hiermee worden op basis van gegevens uit (P)ROM- en EPD-applicaties de resultaten bepaald. Met filters selecteren gemeenten en wijzelf bijvoorbeeld op diagnose of patiëntkenmerken, waardoor de behandelresultaten van homogene patiëntgroepen zichtbaar
worden. Naast de inhoud van de rapportages zijn wij erg content over de praktische mogelijkheid om resultaten te rapporteren aan alle 140 gemeenten waarin wij actief zijn.”

Zelf aan de slag met VBHC of uitkomsten in kaart brengen?

Een cruciale voorwaarde voor het inrichten van de gezondheidszorg waarbij de waarde voor de patiënt vooropstaat is het in kaart brengen van de juiste uitkomsten. Met veel kennis en ervaring, en met de applicatie SAM Zorgmonitor helpt InfinitCare zorgaanbieder en zorgfinancier met het structureel en geautomatiseerd in kaart brengen van behandeleffecten en behandelefficiëntie.

Dit artikel stond eerder in de digitale zorg ter gelegenheid van de komst van Michael Porter.